Tuki wiñay uchukllapiqmi allaykun. Sumaq tuki wiñay allinmanmi puśhqakun. Uchukllapiq allin likay kayan yupaychay, kuyakuy, awsaykuna, allin mikuy, allinćhu kaynin haypiq akapakunakta munaśhqankunaćhu yanapay.
Kay willeyga llapan nunakunapami y rikumendasha hampikujpa kunsultujun Pfizerpatzumy , manan trukantzu jampikukniky runakunataja ninkanta y manan allitzu jampy wasipa rimeyninwan pantanapamy. Imeykallatazy mushyeyta munarja jampikuy runawanmy tapukushun.
Malkanchikpa hatun aypanan kayan akapakunapa allin mikuchiyninkuna. Desnutrición Crónica Infantil (DCI) nishqankunam mana allintachu akapakunakta wiñachin, haypiq ñatan tuki wiñayninta mana yanapanchu. Perú suyućhu, desnutrición crónica nishqan 11.5% akapakunakta mana pichqa watayuqkunakta yupaymanmi mana allinman aypalqun, ñatan hatun malkakunaćhu 6.8% haypiq kalu malkakunaćhu 24.4%.
Suyunchikćhu ancha mana allin yupaychaykunaktapis likayanchik, mana allin kaśhqankunakta, lulaykunakta haypiqtam ancha DCI nishqan kayan, Huancavelica malkaćhu likayanchik 54,6%, Tacna malkaćhu 3% yupayman aypayalkan.
Akapakunakta uchukllapiq yanapay allinta likaykulmi, Pfizer willakuyan taytamamakunakta, ayllukunakta haypiq amachakuqkunakta akapakunakta allinta wiñachinapaq allin mikuywan haypiq amachakuywan. Mikuyninchikkuna sumaq allin mikuymi haypiq imaymana malkakunapa allin mikuyninkuna kayan.
Akapakunapaq suqta killapiq ishkay watakama mikuykunapiq willakuykuna.
a) Wawakunakta ñuñupay punta suqta killakaćhu: Calostro nishqan, waćhakuypiqta hay muyunkunalla; pichqa hapiq ćhunka tawayuq muyunkama lichi; puquśhqa lichi, ćhunka pichqayuq muyunpiqtaña.
b) Wawaykikta ñuñupay munaśhaykikama.
c) akapakunapaq mikuykuna suqta watapiq ishkay ćhunka kimsayuq killakama:
- Cereales, tubérculos haypiq menestras nishqankuna
- Lulukuna
- Yuyukuna
- Lichikuna haypiq hukkunapis
- Aychakuna, challwakuna haypiq luntukuna
- Wilakuna
- Mana ancha mishki, panela nishqan, mishki, mana mikuykuna paypiq yakukuna allapa mishkiyuqtachu.
d) Uywakunapaq aychanta mikuyman ćhulay luluntanu, yawarninta, kichpanta, aychakunakta, challwa haypiq luntu.
e) Lichitapis upyaychiy, kiisu haypi yogurt nishqan akapakunapa mikuyninćhu ćhunka ishkayniyuq killpiqta.
f) Hierro nishqanta mikuchiy, haypiq huk mikuykunaktapis mana anemia nishqanpiq ishyanapaq.